نور و ظلمت (قرآن)در این مقاله آیات قرآن مرتبط با نور و ظلمت معرفی می‌شوند. ۱ - نابرابری نور و ظلمتنابرابرى نور با ظلمت: «... قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمى وَ الْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُماتُ وَ النُّورُ ...؛... بگو: آيا نابينا و بينا يكسانند؟! يا ظلمتها و نور برابرند؟!...» «وَ ما يَسْتَوِي ... • وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ؛(بدانيد) هرگز برابر نيستند، ... و نه تاريكى‌ها و روشنايى.» ۲ - نابرابری مشرکان و موحداننابرابرى مشرکان با موحّدان، به سان نابرابرى ظلمت با نور: «قُلْ مَنْ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ قُلْ أَ فَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ ... قُلْ هَلْ ... أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُماتُ وَ النُّورُ ...؛بگو: چه كسى پروردگار آسمانها و زمین است؟ بگو: خداوند يگانه! سپس بگو: آيا خدايانى غير از او براى خود برگزيده‌ايد؟! ... بگو: ... يا ظلمتها و نور برابرند؟!...» امام خمینی با تقسیم‌بندی مردم به دو گروه مؤمن و کافر و با استناد به آیات الهی معتقد است، یک گروه مردم مؤمن هستند که تحت تربیت انبیا واقع شده‌اند و به‌واسطه تربیت انبیاء از همه ظلمتها و گرفتاری‌ها خارج شده و وارد نور و کمال مطلق می‌شوند و طبق آیه «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور» میزان مؤمن و معیار ایمان معلوم می‌شود یعنی میزان مؤمن بودن همین آیه است که هر کس از همه ظلمت به‌واسطه تعلیم انبیاء خارج شده است و به نور مطلق رسیده است، این مؤمن است. یک گروه دیگر از مردم کفارند، آن‌هایی که ایمان به خداوند ندارند، از نور به‌طرف ظلمت کشیده می‌شوند. آن‌هایی که کافر هستند و اولیاءشان خدا نیست بلکه طاغوت است. و طاغوت کفار را از نور خارج و به ظلمت می‌برد «والذین کفروا اولیاءهم الطاغوت» به اعتقاد امام خمینی دو راه بیشتر وجود ندارد یا راه نور، ایمان و اسلام و توجه به مکتب ولی‌امر خداوند که در این حالت کسی که در این راه قدم گذاشت خداوند او را هدایت می‌کند و تمام ابعاد انسانی را الهی می‌کند. راه دوم ظلمت، کفر و برخلاف توحید و طاغوت است و منتهی‌الیه آن جهنم است. به اعتقاد امام خمینی هدف بعثت انبیاء الهی بیرون بردن مردم از ظلمت به نور است و شغل طاغوت ازبین‌بردن نور و کشیدن مردم به ظلمت است و تمام عقب‌ماندگی‌ها و گرفتاری‌ها از ظلمت است. امام خمینی در بیان تفاوت کار انبیا و کار طاغوت معتقد است انبیا فتوحاتشان برای خداست، برای توجه دادن مردم به خداست، آنها مردمی که اسیر ماده هستند و اسیر نفس و شیطان، آنها را می‌خواهد تحت‌تاثیر خودشان قرار بدهند و آنها را از حزب شیطان به حزب‌الله وارد کنند در مقابل جبهه طاغوت است که مردم را از نور خارج می‌کند و به ظلمات می‌رساند «ظلمات بعضها فوق بعض» این دو راه است: راه انبیاء الهی که راه خداست و راه طاغوت که راه شیطان است که شیطان مربی انسان است. به اعتقاد امام خمینی اگر انسان بخواهد از تصرف شیطان خارج و در تحت پناه حق‌تعالی واقع شود باید به‌شدت ریاضت بکشد و حقایق ایمانی را به قلب برساند تا قلب الهی شود. چون قلب الهی و نورانی شد از تصرف شیطان و ظلمت خالی می‌شود. ۳ - وحدت نورتعدّد تاريكی‌ها و وحدت نور، در جهان آفرینش: ۱. «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ ...؛خداوند، ولىّ و سرپرست كسانى است كه ایمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمتها خارج ساخته، به سوى نور مى‌برد. ولى كسانى كه كافر شدند، اولياى آنها طاغوتها هستند؛ كه آنها را از نور خارج ساخته، به سوى ظلمتها مى‌برند....» ۲. «... يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛... آنان را از ظلمتها خارج ساخته به سوى نور مى‌برد....» ۳. «... وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَنْ مَثَلُهُ فِي الظُّلُماتِ لَيْسَ بِخارِجٍ مِنْها ...؛... و نورى برايش قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه برود، همانند كسى است كه در تاريكى‌هاست و از آن خارج نمى‌شود؟!....» ۴. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ ...؛حمد و سپاس، مخصوص خداوندى است كه آسمانها و زمين را آفريد، و ظلمتها و نور را پديد آورد....» ۵. «... هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُماتُ وَ النُّورُ ...؛... آيا ظلمتها و نور برابرند؟!...» ۶. «الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛الر، اين كتابى است كه بر تو نازل كرديم، تا مردم را از تاريكيهاى شرک و ظلم و جهل به سوى روشنايى ايمان و عدل و آگاهى بيرون آورى....» ۷. «... أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛... قومت را از تاريكى‌ها به سوى نور خارج ساز....» ۸. «هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛او كسى است كه بر شما درود و رحمت مى‌فرستد، و فرشتگان او نيز براى شما تقاضاى رحمت مى‌كنند تا شما را از تاريكى‌هاى جهل و شرك و گناه به سوى نور ايمان و علم و تقوا خارج سازد....» ۹. «وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ؛و نه تاريكى‌ها و روشنايى.» ۱۰. «... لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛... تا شما را از تاريكيها به سوى نور خارج كند....» ۱۱. «... لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛... تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....» ۴ - پانویس۵ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۶۴، برگرفته از مقاله «نور و ظلمت». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |